Ο Asif Kapadia σε μια συνέντευξη που εξασφάλισε το ΜΕΝ24 ενόψει της προβολής του “Senna” στις Νύχτες Πρεμιέρας, μιλάει για το τραγικό ταξίδι του Ayrton Senna και για τη δημιουργία του πολυσυζητημένου ντοκιμαντέρ.
Η προϋπηρεσία του Kapadia στη μυθοπλασία φαίνεται σε αυτό το ντοκιμαντέρ, το οποίο ακολουθεί όλη τη διαδρομή του μεγάλου αυτού πιλότου, αλλά όχι σα να ήταν ένα συμβατικό ντοκιμαντέρ. Ξέχνα τις βαρετές συνεντεύξεις τηλεοπτικού τύπου. Αυτό το ντοκιμαντέρ αφηγείται την ιστορία του μόνο μέσα από πλάνα και περειγραφές της εποχής, σα να εξελίσσεται εκείνη την ώρα μπροστά σου.
Αυτό είναι που το κάνει και τόσο συγκλονιστικό: Η αίσθηση πως ξετυλίγεται σαν κάποια αυθεντική τραγωδία, σαν τραγική περιπέτεια για την ακρίβεια. Σου κόβει την ανάσα, σε καθηλώνει και φυσικά σε συγκινεί. Είναι η καλύτερη ταινία που θα δεις στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας, σε δύο προβολές: Αυτό το Σάββατο 17/9, στις 20.00 στο Δαναό 1 και σε επανάληψη τη Δευτέρα 19/9 στις 22.30 στο Δαναό 2.
Το ΜΕΝ24 εξασφάλισε αποκλειστικά συνέντευξη του σκηνοθέτη Asif Kapadia ενόψει της κυκλοφορίας της ταινίας σε DVD, στην οποία μιλάει για την ιστορία του Senna, για τη δυσκολία του να συγκεντρώσει τα σωστά αποσπάσματα μέσα από εκατοντάδες ώρες υλικού, και για την απόφαση αυτό το ντοκιμαντέρ να μη μοιάζει με κανένα άλλο.
Πώς είναι οι αντιδράσεις του κόσμου για την ταινία από την παγκόσμια κυκλοφορία της και το Φεστιβάλ του Σάντανς;
Οι άνθρωποι λένε πως η ταινία του εμπνέει. Πως υπάρχει κάτι στο ταξί αυτού του ανθρώπου: ότι ποτέ δεν παραιτήθηκε. Συνέχισε να προχωρά. Αυτό είναι κάτι με το οποίο πολύς κόσμος συνδέεται. Απλά τον ερωτεύεσαι. Άλλα πράγματα που έχω ακούσει είναι “Με έκανες να τον αγαπήσω και μετά τον πήρες μακριά.” Και είναι ενδιαφέρον όταν προβάλλεται σε κοινό από την Αμερική, γιατί για πολλούς αυτό είναι ένα πολύ πιο μακρύ ταξίδι: δεν τον πολυξέρουν τον Senna, δεν ξέρουν τι θα πετύχει, αν θα κερδίσει τίποτα, και τι συμβαίνει στην Ίμολα.
Εσύ τι γνώριζες από την ιστορία του Senna πριν αναλάβεις την ταινία;
Ήξερα για τον Senna και είχα παρακολουθήσει την αντιπαλότητά του με τον Prost. Είμαι μεγάλος φαν του αθλητισμού και αυτό ήταν τόσο διαφορετικό από οτιδήποτε άλλο έχω κάνει, με ιντριγκάρισε πάρα πολύ. Τα πράγματα που διαφέρουν πάντα με ιντριγκάρουν.
Όταν ανέλαβες, οι παραγωγοί είχαν οραματιστεί ένα διαφορετικού είδους ντοκιμαντέρ, με συνεντεύξεις μέσα...
Πριν έρθω στο project υπήρχε ήδη μια συμφωνία για ένα πιο συμβατικό ντοκιμαντέρ. Περίπου 45 λεπτά αρχειακού υλικού και 45 λεπτά συνεντεύξεων. Αλλά όταν αρχίσαμε να μοντάρουμε το φιλμ, όλο και περισσότερο το ένστικτό μας, μας έλεγε: δεν χρειαζόμαστε τις συνεντεύξεις. Όταν είχαμε περιορίσει το φιλμ σε 3 ώρες υλικού, προσπάθησα να επιμείνω όσο μπορούσα για την κατεύθυνση που έπρεπε να δώσουμε στην ταινία, και νομίζω πως όλοι συμφώνησαν. Αλλά ήταν ακόμα κάπως νευρικοί, γιατί μπορεί κάποιος μέσα σε 20’’ συνέντευξης να σου πει όσα έχεις χρειαστεί εσύ τόσο καιρό για να διηγηθείς οπτικά. Οπότε ήταν δύσκολο για εμάς.
Έχεις καμιά ιδέα πόσες ώρες υλικού συγκέντρωσες για την ταινία;
Είδαμε πολλές χιλιάδες ωρών. Ο αριθμός σκληρών δίσκων, gigabytes και μνήμης που χρειαστήκαμε απλά δε μετριέται. Και επιπλέον, ήταν τόσα πολλά αυτά που είδαμε σε fast forward. Με τη δίχως προηγούμενο πρόσβαση που είχαμε στο αρχείο της F1 από τον Bernie Ecclestone, βλέπαμε ίσως και 20 κασέτες τη μέρα, που μπορεί και να σήμαινε δύο ώρες σε fast forward μέχρι να εμφανιστεί ο Senna. Επίσης υπήρχαν πράγματα όπως μια συνέντευξη 100 λεπτών στα Πορτογαλικά. Έπρεπε να το μετατρέψουμε, να το μεταφράσουμε, και να ξεψαχνίσουμε τη μετάφραση για να βρούμε δύο γραμμές που μπορεί να μας έκαναν. Αυτή ήταν όμως η φύση αυτής της δουλειάς, οπότε είδαμε πολύ υλικό.
Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο σημείο στη διάρκεια της όλης διαδικασίας όπου κατάλαβες πως κάνατε μια πολύ καλή δουλειά;
Όταν πρωτοδείξαμε ένα απόσπασμα στην Working Title, στην αρχή-αρχή του project. Χρησιμοποιήσαμε οτιδήποτε είχαμε, παλιές κασέτες, ό,τι είχαμε στα ράφια μας, οτιδήποτε. Και μόνο που βρήκαμε διάσπαρτο υλικό και το δέσαμε ωραία, αυτή ήταν η στιγμή που πιστέψαμε πως αυτό το σχέδιο πραγματικά θα δούλευε. Ότι θα δούλευε και χωρίς συνεντεύξεις. Αλλά είχαμε πάρα πολύ δρόμο ακόμη μπροστά μας. Ακόμα όμως και με το υπάρχον υλικό εκείνη τη στιγμή, το δείχναμε σε φίλους και άρχιζαν να κλαίνε. Σε 11 μόλις λεπτά υλικού είχαμε ήδη την έχθρα με τον Prost, τους είχαμε να τσακώνονται, είχαμε την Ίμολα, είχαμε την κηδεία, οπότε υπήρχαν πολλά από τα σημεία-κλειδιά της ταινίας. Και είχε και χιούμορ επίσης, το οποίο ήταν ένα ενδιαφέρον και πολύ σημαντικό στοιχείο. Το ξέραμε εξαρχής πως χρειαζόμασταν χιούμορ. Για να γίνει ένα φιλμ πιο συναισθηματικό, για να το αγαπήσεις, πρέπει να σε κάνει να γελάσεις.
Όταν μοντάρατε αυτά τα 11 λεπτά για να τα δείξετε στην Working Title, ο (σεναριογράφος) Manish είχε ήδη χαρτογραφήσει την ιστορία όπως τελικά θα την λέγατε;
Δε νομίζω. Είχε μια περίληψη πριν έρθω, που ήταν περίπου 20 σελίδες αλλά που είχε ένα πολύ μεγαλύτερο, πολύ γενικότερο αφηγηματικό πλαίσιο σχετικά με τη F1, με 4 διαφορετικούς οδηγούς. Αλλά καθώς αναπτύσσαμε την ιστορία, έναν προς έναν τους οδηγούς, παρατήσαμε τους άλλους οδηγούς. Το συναρπαστικό ήταν ο Senna. Απλά πράγματα. Αλλά επίσης, στην αφήγηση της ιστορίας του Senna, δεν ήθελα να κάνω αυτό το πράγμα που, απλώς επειδή έχουν γραφτεί βιβλία και είναι γνωστά πολλά γεγονότα, ότι θα έπρεπε να τα βάλουμε στην ταινία καλά και ντε. Είχαμε συνεχείς συζητήσεις και διαφωνίες πάνω στο γεγονός ότι ο Senna ήταν διάσημος για κάποια συγκεκριμένα πράγματα, αλλά αν είναι να βγει χάλια το αποτέλεσμα δε θα τα βάζαμε μέσα.
Για παράδειγμα;
Όλοι ρωτάγανε, “Γιατί δεν βάλατε μέσα τον γύρο που έκανε ο Senna στο Ντόνινγκτον το 1993, τον πιο διάσημο γύρο που έκανε ποτέ;” Αλλά σε αυτό το σημείο της ιστορίας, έχοντας μόλις κερδίσει 3 παγκόσμια πρωταθλήματα, η τεχνολογία μπαίνει στο κόλπο, τα νέα δεδομένα της Williams αρχίζουν να ισχύουν. Δεν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή για να πούμε ότι έκανε έναν πραγματικά καλό γύρο. Υποσκάπτει τα κατορθώματά του και το πού βρισκόμαστε στη μεγάλη εικόνα, κι όμως αυτό το συμβάν αναφέρεται τόσο συχνά σε προβολές, επειδή όλοι το έχουν ακουστά ή το είχαν δει. Λέω, “ναι, αλλά δείχνει χάλια. Πραγματικά δε λειτουργεί.” Είναι στο Ντόνινγκτον, με τον Αγγλικό καιρό, και κανείς δεν είναι εκεί. Οι λήψεις είναι χάλια, και επίσης πρέπει να σκεφτούμε τη δραματουργία. Σε αυτό το σημείο της ιστορίας προσπαθούμε να κρύβουμε την οδήγηση, ώστε όταν φτάσουμε στην Ίμολα να μην έχουμε βρεθεί στη θέση του οδηγού για πολύ καιρό.
Καθώς μαζεύατε το υλικό, μεγάλο μέρος του οποίου δεν είχαμε δει προηγουμένως, υπάρχει κάποια περίπτωση δουλειάς “ντετέκτιβ” που κάνατε που σε κάνει περήφανο;
Υπάρχει ένα διάσημο σημείο όπου ο Senna οδηγεί το αμάξι του στο Μονακό για πρώτη φορά και τον ακούς να εξηγεί ότι είναι σα ναρκωτικό. Λέει, “Δεν οδηγούσα συνειδητά. Ήμουν σε κάποιο άλλο επίπεδο ύπαρξης.” Αυτή είναι μια διάσημη συνέντευξη από έναν Καναδό δημοσιογράφο που ονομάζεται Gerald Donaldson. Αναφέρεται σε κάθε σχετικό βιβλίο. Ο κόσμος το αναφέρει διαρκώς επειδή μιλάει για το συναίσθημα ότι το σώμα του δεν κάνει τίποτα συνειδητά, αλλά παίρνει αποφάσεις στα 200 μίλια την ώρα. Είναι πολύ διάσημη συνέντευξη, αλλά δεν υπάρχουν κασέτες. Οπότε συναντήσαμε τον δημοσιογράφο, του μιλήσαμε, και είπε πως μπορεί να έχει κάπου μια κασέτα. Κανείς ποτέ ξανά δεν την είχε όντως ακούσει. Οι άνθρωποι ανακυκλώνουν αυτή την ιστορία, αλλά κανείς δεν έχει όντως ακούσει τον Senna να μιλάει γι’αυτό. Και μετά από μήνες, ο Donald επικοινώνησε μαζί μας, μας έστειλε την κασέτα, και τώρα έχουμε την αυθεντική συνέντευξη, σε μια από αυτές τις παλιές κασετούλες!
Θα υπάρχει ολόκληρη η συνέντευξη στο DVD της ταινίας;
Ακριβώς. Όχι μόνο χρησιμοποιήσαμε ένα μικρό κομμάτι για την ταινία, αλλά επειδή ήταν μεγάλη συνέντευξη, θα την έχουμε όλη στο DVD - μια συνέντευξη που κανείς δεν έχει ακούσει. Είναι φανταστική, ο Senna μιλάει λεπτομερώς για το τι σημαίνει για αυτόν η F1. Είναι από όταν είχε μόλις αποκλειστεί το 1989, οπότε βρισκόταν σε πολύ χαμηλό σημείο, αμφισβητεί τα πάντα. Είναι πολύ ενδιαφέρον κομμάτι, γιατί έχουμε πολλές συνεντεύξεις από την αρχή της καριέρας του, όταν είναι ακόμα χαρούμενος κι αθώος, αλλά αυτό είναι σε ένα σημείο όπου του έχουν μόλις κλέψει ένα πρωτάθλημα, πραγματικά αμφισβητεί τους ανθρώπους πίσω από το σπορ, το τι σημαίνει γι’αυτόν, το αν μπορεί να συνεχίσει να ασχολείται με αυτό.
Από πού βρήκατε το home-video υλικό του Senna, από την οικογένειά του;
Όλα ήρθαν από τον Leo, τον αδερφό του. Όλη η οικογένειά του ήταν φανταστική. Ο Manish έκανε τις επαφές μαζί τους κατά κύριο λόγο, αλλά εγώ έκανα συνέντευξη με την Viviane, την αδερφή του, πολλές φορές. Γνώρισα και τη μητέρα του, τη Neyde, τον ανιψιό του, την ανιψιά του, τον αδερφό του, τον κολλητό του. Μιλήσαμε με τον ανιψιό του, τον Bruno, γενικά γνωριστήκαμε πολύ καλά με την οικογένειά του. Ο ένας άνθρωπος που δεν του αρέσει να μιλάει είναι ο πατέρας του. Δεν έχει δώσει εδώ και χρόνια. Όλο αυτό το πράγμα είναι ακόμα βαρύ ακόμα και μετά από τόσα χρόνια. Υπάρχει ακόμα πολύς πόνος.
Ο Senna ήταν outsider, όπως ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας σου “The Warrior”. Σε ενδιαφέρει γενικά αυτή η θεματική;
Θα έλεγα πως ναι. Υπάρχουν πολλές παρόμοιες θεματικές. Κάποιος που ζει σε ακραίες συνθήκες. Αυτό συμπεριλαμβάνει την ταινία “Far North” που είναι στους πάγους. Είτε είναι στον Αρκτικό κύκλο, είτε οδηγοί αγώνων, αυτοί οι χαρακτήρες τεστάρουν τους εαυτούς τους απέναντι στο περιβάλλον τους. Η ιδέα του outsider και αυτού του πνευματικού ταξιδιού είναι κάτι που επίσης με ενδιαφέρει, ναι. Και πάλι, ο Senna δεν είναι απολύτως καλός, υπάρχουν σκιές γκρίζου. Δεν είναι ο χαριτωμένος, ξανθός, με μπλε μάτια, προφανής χαρακτήρας. Είναι πολύ όμορφος και είναι φοβερά συναρπαστικός, αλλά έχει και τις γωνίες του. Είναι φοβερά συναρπαστικός χαρακτήρας.
Η πνευματική του πλευρά, ιδιαίτερα στη ζωή του πίσω από το τιμόνι, είναι κάτι που απεικονίζεται πολύ ζωντανά στην ταινία.
Γι’αυτό μου αρέσει. Έρχομαι από ένα θρήσκο περιβάλλον. Δε σημαίνει αυτό πως επειδή είσαι θρήσκος, δεν παίρνεις και περίεργες αποφάσεις. Η ζωή είναι περίπλοκη, και το να ισορροπείς αυτά τα στοιχεία είναι αυτό που χαρακτηρίζει αυτή την ταινία. Μιλάει για το πώς γίνεται κάποιος να είναι άνθρωπος της πίστης, αλλά επίσης να τρακάρει πάνω σε κάποιον άλλον επίτηδες. Αυτό είναι που το κάνει κι ενδιαφέρον. Ο Senna τελικά απαντάει στον εαυτό του, στο τέλος. Μιλάει για το Θεό με έναν φανταστικό τρόπο, λέγοντας “Δε σημαίνει πως δεν είμαι θνητός, δε σημαίνει πως δεν φοβάμαι απλώς επειδή πιστεύω στον Θεό”, και μετά έρχεται η τραγωδία του πώς πέθανε, σα να ήταν πράξη Θεού. Θα μπορούσε να έχει απομακρυνθεί. Στο τέλος έχει φτάσει να μοιάζει τόσο δυστυχισμένος, τόσο πολύ να έχει σταματήσει να αγαπά το σπορ και την οδήγηση, να είναι περιτριγυρισμένος από σαπίλα. Και δυστυχώς δεν καταφέρνει να απομακρυνθεί. Απλά δε μπορεί να τα παρατήσει. Δεν ξέρω γιατί, αλλά νομίζω πως τελικά στο τέλος όλα δένουν.
*To "Senna" προβάλλεται στις Νύχτες Πρεμιέρας. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείς να επισκεφθείς το site του Φεστιβάλ, και να δεις τα τρέιλερ των ταινιών στο κανάλι του Φεστιβάλ στο dailymotion.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου